Tác giả: Nguyễn Thanh Bình
Nhà xuất bản khoa học xã hội, Hà Nội, 2004, 228 trang
Kí hiệu: Vv 1276
Sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, quan hệ Trung Quốc – Nhật Bản vẫn còn ở trong tình trạng đối đầu bởi ảnh hưởng cỉa cuộc Chiến tranh Lạn do Mỹ và Liên Xô phát động, hoặc ảnh hưởng của những nhân tố bên trong mỗi nước. Chính vì vậy cho đến năm 1972, dù không ít lần lãnh đạo hai nước đã tìm cách khôi phục quan hệ ngoại giao để phục vụ cho những tính toán riêng của mỗi bên, nhưng rốt cuộc vẫn không vượt qua được rào cản do Mỹ dựng lên. Song việc Mỹ bí mật đàm phán để bình thường quan hệ ngoại giao với Trung Quốc tuy làm cho người Nhật cảm thấy bị phản bội, nhưng cũng là cơ hội tốt để giải quyết vấn đề Trung Quốc vốn là một trong những vấn đề nan giải của nội các Nhật Bản và ngược lại, đây cũng là mong muốn của Trung Quốc để thoát khỏi sự bao vây của Mỹ và bình thường hóa quan hệ với Nhật Bản nhằm tranh thủ được nguồn vốn và kỹ thuật của đất nước đang ở giai đoạn phát triển mạng nhất thế giới. Chính vì lẽ đó mà người ta không có gì là ngạc nhiên khi thấy Nhật Bản và Trung Quốc nhanh chóng thực hiện bình thường hóa quan hệ ngoại giao với những sự nhượng bộ lẫn nhau đối với những vấn đề đầy nhạy cảm.
Sau khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao, quan hệ hai nước đã phát triển hết sức mạnh mẽ, các chuyến viếng thăm lẫn nhau liên tục của các nhà lãnh đạo hai nước, các lần đối thoại về bảo đảm an ninh Nhật – Trung đã củng cố hơn quan hệ hai nước và trong tuyên bố chung Nhật – Trung trong chuyến thăm Nhật Bản của Tổng Bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc, Giang Trạch Dân, hai bên đã nâng quan hệ lên một tầm cao mới, hai nước là “đối tác hợp tác hữu nghị vì hòa bình và ổn định”. Trong lĩnh vực kinh tế, không chỉ kim ngạch thương mại giữa hai nước gia tăng nhanh chóng, mà còn khó có thể tìm thấy nước nào chỉ trong một thời gian ngắn lại nhận được viện trợ kinh tế và kỹ thuật của Nhật Bản như là Trung Quốc. Tuy nhiên, trong quan hệ giữa hai nước vẫn còn đan xen những bất đồng không dễ giải quyết cho dù trước mắt hai bên đã đồng ý tạm gác lại và còn một điều đáng chú ý ở đây là cho dù Mỹ đã bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc và Nhật Bản vẫn là đồng minh số một của Mỹ, thì chính sách của Mỹ vẫn có ảnh hưởng rất lớn đến quan hệ giữa Trung Quốc và Nhật Bản.
Có thể nói rằng, quan hệ Nhật – Trung tiến triển như thế nào đều có ảnh hưởng lớn đến quan hệ của khu vực Châu á – Thái Bình Dương nói chung cưng như của khu vực Đông Nam Á nói riêng, nên việc nghiên cứu nó là rất cần thiết. Trước yêu cầu đó, tác giả Nguyễn Thanh Bình đã cho ra đời cuốn sách “Quan hệ Nhật – Trung từ sau Chiến tranh thế giớ II đến nay”. Nội dung của cuốn sách chia thành 4 chương như sau:
Chương I: Quan hệ Nhật – Trung từ 1945 đến 1972. Trong chương này, tác giả chủ yếu phân tích, đánh giá những nhân tố trong nước và quốc tế tác động và quy định quan hệ giữa hai nước; diễn biến quan hệ giữa hai nước trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế cho đến khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao.
Chương II: Quan hệ Nhật – Trung từ năm 1972 đến năm 1990. Ở đây, tác giả tập trung phân tích quan hệ chính trị giữa hai nước trong quá trình đàm phán bình thường hóa quan hệ ngoại giao; đàm phán kí Hiệp ước Hòa bình và Hữu nghị; cũng như sự phát triển quan hệ và những bất đồng giữa hai nước. Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích mối quan hệ kinh tế Nhật – Trung trên các lĩnh vực như quan hệ ngoại thương, viện trợ phát triển chính thức và đầu tư của Nhật Bản tại Trung Quốc.
Chương III: Quan hệ Nhật – Trung sau Chiến tranh Lạnh (từ 1991 đến nay). Trong phần này, tác giả phân tích về những tác động của môi trường quốc tế sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và cùng với nó là sự thay đổi chính sách đối ngoại của mỗi nước đã có ảnh hưởng như thế nào đến quan hệ Nhật – Trung. Đồng thời, tác giả cũng đề cập đến những diễn biến trong quan hệ kinh tế giữa hai nước trong các lĩnh vực dưới tác động của quan hệ chính trị và sự thay đổi về chính sách phát triển kinh tế của mỗi nước. Tác giả đã nêu lên những nét mới trong quan hệ chính trị và kinh tế Nhật – Trung.
Chương IV: Triển vọng quan hệ Nhật – Trung. Trong đó, để làm rõ triển vọng quan hệ giữa hai nước sẽ thay đổi ra sao trong thời gian tới, tác giả đề cập đến các nhân tố thuận lợi cũng như những nhân tố gây trở ngại cho quan hệ Nhật – Trung trong thời gian tới, đồng thời đưa ra những dự báo đối với quan hệ giữa hai nước trên lĩnh vực chính trị và kinh tế.
Như vậy có thể thấy, thông qua 228 trang, lối trình bày khoa học và dễ hiểu, cuốn sách đã mang đến cho bạn đọc những thông tin bổ ích giúp bạn đọc hiểu biết sâu sắc và toàn diện hơn về quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc trong thời gian từ sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai đến nay. Giúp bạn đọc nắm rõ diễn biến phát triển quan hệ, các nhân tố tác động cũng như triển vọng phát triển quan hệ giữa hai nước. Cuốn sách là tài liệu thực sự bổ ích cho mọi đối tượng bạn đọc khi nghiên cứu về Nhật Bản, Trung Quốc mà cụ thể là quan hệ Nhật – Trung.
Thực hiện: Hà Hậu
