Tác giả: TS. Trần Quang Minh
Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2015, 269 trang
Kí hiệu: Vv2763
Việt Nam và Nhật Bản vốn có quan hệ từ rất lâu trong lịch sử, nhưng không phải lúc nào cũng thuận lợi, mà đã trải qua những bước thăng trầm gắn liền với những biến cố và sự kiện trong mỗi quốc gia cũng như trong khu vực và trên thế giới. Quan hệ chính trị ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản kể từ sau năm 1992 đến nay đã được thúc đẩy một cách tích cực nhất và phát triển nhanh nhất trong lịch sử bang giao hai nước. Các chuyến thăm lẫn nhau giữa các nguyên thủ quốc gia của hai nước đã diễn ra thường xuyên và liên tục. Mỗi chuyến thăm này đều đem lại những kết quả hợp tác quan trọng giữa hai bên về chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội. Trong 40 năm qua, quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Nhật Bản là lĩnh vực phát triển nhanh nhất và năng động nhất. Nhật Bản đã trở thành đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam và Việt Nam cũng đã trở thành đối tác quan trọng của Nhật Bản ở Đông Nam Á. Bên cạnh đó, sự hiểu biết lẫn nhau về văn hóa, xã hội cũng ngày càng sâu sắc. Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản không chỉ được đẩy mạnh về chiều sâu trong các lĩnh vực truyền thống mà còn được mở rộng sang nhiều lĩnh vực mới khác như quốc phòng, an ninh hay phòng chống tội phạm xuyên quốc gia.
Hiện nay, bối cảnh thế giới mới, đặc biệt là tình hình ở Đông Á, đã và đang tạo ra những cơ hội mới, song cũng đặt ra không ít thách thức cho quan hệ Việt Nam - Nhật Bản. Cần làm gì để tận dụng cơ hội và vượt qua những thách thức để đưa quan hệ giữa hai nước phát triển lên một tầm cao mới của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện trong thời gian tới là vấn đề đang đặt ra trước các nhà hoạch định chính sách, giới nghiên cứu, cũng như tất cả những ai quan tâm đến vấn đề này. Là cơ quan nghiên cứu hàng đầu về Nhật Bản tại Việt Nam, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã cho ra đời cuốn sách “Thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản trong bối cảnh mới ở Đông Á”. Cuốn sách gồm 4 nội dung chính thể hiện trong 4 chương như sau:
Chương 1: Các nhân tố tác động tới quan hệ Việt Nam - Nhật Bản trong bối cảnh mới ở Đông Á. Trong chương này, tác giả đề cập đến sự thay đổi cục diện chính trị và an ninh khu vực, cụ thể là sự trỗi dậy của Trung Quốc và tái cân bằng của Mỹ ở Đông Á; xu hướng tiến triển của các điểm nóng tiềm tàng ở Đông Bắc Á; các thách thức, nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống tại khu vực. Bên cạnh đó, xu hướng đẩy mạnh hội nhập kinh tế và tái cấu trúc các nền kinh tế khu vực; các nhân tố nội tại của Nhật Bản và Việt Nam cũng được đề cập đến.
Chương 2: Thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản trong lĩnh vực kinh tế. Ở đây, tác giả tập trung phân tích ba vấn đề. Thứ nhất, xây dựng quan hệ đối tác đầu tư chiến lược Việt Nam - Nhật Bản. Thứ hai, nhìn nhận quan hệ thương mại trong tiến trình xây dựng quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước. Thứ ba, phát triển công nghiệp phụ trợ trong bối cảnh thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản.
Chương 3: Phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam - một lĩnh vực hợp tác quan trọng trong quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản. Trong đó, tác giả làm rõ vai trò của hợp tác quốc tế trong phát triển năng lượng hạt nhân ở Việt Nam; hiện trạng và triển vọng hợp tác giữa hai bên về năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.
Chương 4: Thúc đẩy hợp tác Việt Nam - Nhật Bản trong các lĩnh vực văn hóa, xã hội và phát triển nguồn nhân lực. Về hợp tác văn hóa - giáo dục giữa hai nước, tác giả đề cập đến các cơ chế hợp tác và thành tựu đạt được, đồng thời đưa ra kiến nghị về một số phương thức hợp tác mới. Về hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực phát triển xã hội và bảo vệ môi trường, tác giả đi sâu vào từng vấn đề cụ thể là hợp tác trong việc xóa đói giảm nghèo, y tế, giáo dục đào tạo, bảo vệ môi trường, đồng thời đưa ra triển vọng hợp tác Việt Nam - Nhật Bản trong phát triển xã hội và bảo vệ môi trường. Về hợp tác Nhật - Việt trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực, tác giả cũng phân tích cơ hội và thách thức đặt ra trong lĩnh vực này của hai nước, từ đó đưa ra kiến nghị để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai bên.
Với những nội dung nêu trên, cuốn sách sẽ là nguồn tham khảo hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu cũng như các bạn đọc quan tâm tìm hiểu về quan hệ Việt Nam - Nhật Bản. Xin giới thiệu cuốn sách tới bạn đọc.
Thực hiện: Hà Hậu
Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á
